رفتار سازمانی چیست؟
تعریف رفتار سازمانی:
رفتار سازمانی مطالعه رفتار انسان در عرصه سازمان، رویارویی فرد و سازمانو بالاخره مطالعه سازمان میباشد.
ریشههای تاریخی رفتار سازمانی
بعضی از رشتهها هزاران سال قدمت دارند. مدیریت نیز به نوعی دارای عمری صد ساله میباشد.
ولی
از آنجاییکه تا اوایل قرن گذشته مطالعه آن مورد توجه قرار نگرفته بود از
عمر رفتار سازمانی بیش از چند دهه نمیگذرد. و اینکه مدیریت رشتهای جدید
است و بیشتر یک علم اجتماعی است تا یک علم طبیعی بنا براین تشخیص، تعریف،
اندازه گیری و پیشبینی متغییرها و مفاهیم آن مشکلتر از پدیدههای فیزیکی
است.
مدیریت علمی
یکی از اولین مکاتب مدیریت که در سالهای اولیه
قرن بیستم عمومیت یافت، مکتب مدیریت علمی بود. افرادی از جمله گیلبرت،
گانت، امرسون، در پایه گذاری این مکتب نقش داشتند، ولی نام فردریک تیلور
بیش از دیگران با این مکتب آورده شده است.
تیلور جهت مقابله با اثرات
کم کاری، فنون متعددی را ابداع کرد. او تمامی شغلهای موجود را بررسی کردو
روش استانداردی را برای انجام هر یک از آنها پیشنهاد داد.
کتاب اصول مدیریت علمی تیلور مورد استقبال مدیران قرار گرفت و به سرعت به عنوان یک مرجع استاندارد شناخته شد.
تئوری کلاسیک سازمان
تئوری
کلاسیک سازمان بر ساخت دهی موثر سازمانها تکیه دارد و چگونگی سازماندهی
گروه بزرگی از کارکنان و مدیران را به موثرترین شکل در یک سازمان مورد
بررسی قرار میدهد.
هنری فایل، لیندال اوریک، ماکس وبر از جمله احیا کنندگان صاحب نام این مکتب میباشند.
وبر
ساختار بروکراتیک را پیشنهاد داد که به عقیدهی او برای تمامی سازمانها
کاربر دارد.او عقیده داشت که ساختار بروکراتیک همواره موثرترین نگرش خواهد
بود.
پیشگامان رفتار سازمانی
در اوایل قرن بیستم روانشناس مشهور
آلمانی هومانستربرگ عقیده داشت که رشتهی روانشناسی میتواند دیدگاههای
مهمی در زمینههایی مانند انگیزش و استخدام کارکنان جدید ارائه دهد. خانم
ماری فالت نیز بر این عقیده بود که مدیریت باید در برخورد با کارکنان
آزادانه تر عمل کند. به هر حال
مانتستربرگ و فالت در اقلیت بودند. تا
سالهای 1930 هیچگونه تغییری در درک مدیران از رابطهی فرد و محل کار صورت
نگرفت. ازآن زمان به بعد بود که به دنبال یک سلسله تحقیقات رفتار سامانی به
عنوان یک رشتهی مطالعاتی مطرح شد.
مطالعاتهاثورن
مطالعاتهاتورن1
بین سالهای 1927 تا 1932 در کارخانههاتورن متعلق به شرکت وسترن الکتریک-
در نزدیکی شهر شیکاگو- به عمل آمد. تعداد زیادی محقق در این مطالعه شرکت
داشتند که مشهورترین آنها التون مایو2 و فریتز روتلیسبرگر3 عضو و مشاور
دانشگاههاروارد و ویلیام دیکسون رییس بخش تحقیقات روابط کارکنان
کارخانههارتون بودند.
محققین بعد از اجرای یک برنامه مصاحبه تعقیبی با
هزاران تن از کارکنان به این نتیجه رسیدند که نقش عامل انسانی در محیط کار
مهمتر از آن است که قبلاً تصور میشده است. به عنوان مثال، آزمایش نور محل
کار،نشان داد که بهر وری میتواند فقط به دلیل اینکه کارگران مورد توجه خاص
قرار داشتند و احتمالاً احساس ارزشمند بودن میکردند افزایش یافته باشد.
به
هر حال باید گفت مطالعات فوق نقش مهمی را در توسعه این رشته ایفا نموده،
هنوز هم از جمله کارهایی است که به فراوانی از آنها یاد میشود.
روابط انسانی
اصول
اساسی نهضت روابط انسانی عبارت است از اینکه اشخاص ابتدا نسبت به محیط
اجتماعی خود عکسالعملنشان میدهند، انگیزش، بیشتر به نیازهای اجتماعی بستگی
دارد،تا نیازهای اقتصادی و بالاخره اینکه کارکنان راضی، بیشتر از کارکنان
ناراضی، تلاش میکنند.
ارزشهای مکتب روابط انسانی توسط داگلاس مک
گریگور1 و آبراهام مازلو2 مطرح شده اند. به نظر مک گریگور بعضی از مدیران
ویژگیهای منطبق با تئوری X دارند. تئوری x بیشتر مواقع دیدگاهی منفی و
بدبینانه نسبت به ماهیت انسان و رفتار کارکنان دارد. تئوری Y دیدگاه مثبت و
خوش بینانهتری نسبت به کارکنان دارد. مک گریگور شخصاً از تئوری Y که
عموماً نشان دهندة دیدگاه روابط انسانی میباشد، طرفداری میکرد. درسال
1943 ابراهام مازلو تئوری جدیدی را در زمینه انگیزش کارکنان ارائه کرد، که
در میان مدیران از شهرت زیادی برخوردار شد و به صورت گستردهای مورد پذیرش
قرار گرفت.
براساس تئوری مازلو انگیزش ناشی از سلسله مراتب نیازها است.
هنگامیکه نیاز انسان در یک سطح ارضا میگردد نیازمرتبه بعدی ظاهر خواهد
شد.
ویژگیهای رشته رفتار سازمانی
رفتار سازمانی محل برخورد نظامها
بوده، ماهیتی توصیفی دارد. به عبارت دیگر، این رشته زاییده مجموعهای از
رشتههای علمی است که سعی در توصیف رفتار دارند
نگاه چند نظامی رفتار سازمانی، علمی میان رشتهای است که از جهات متعدد،سایر رشتههای علمی را با یکدیگر ترکیب و ادغام میکند.
ماهیت توصیف کنندگی هدف اصلی رفتار سازمانی، به جای تجویز، توصیف روابط انسانی بین دو یا چند متغیررفتاری است.
مفاهیم اساسی در رفتار سازمانی
مفاهیم
اولیه رفتار سازمانی را میتوان به پنج دسته اصلی تقسیم کرد. ویژگیهای
فرد، رویاروئی فرد و سازمان، ویژگیهای سازمان، فرآیندهای سازمانی و تغییر و
بهسازی سازمان.
اهمیت رفتار سازمانی
بسیاری از مردم در داخل یک
سازمان متولد شده، در سازمانی دیگر تحصیل کرده، بسیاری از دارایی خود را از
سازمان کسب کردهاند و در درون یک سازمان از دنیا رفته اند.
اکنون که سازمانها چنین تأثیری بر زندگی ما دارند توجه به علل و چگونگی اقدامات سازمانها ضروری به نظر میرسد.
از
جمله وظایف این رشته علمی آن است که محیط پیچیده انسانیای که مدیران در
آن کار میکنند را توصیف نموده و مشکلات موجود در این قلمرو را تعریف نماید.
عرصة انسانی مدیریت
در وهلة اول سازمانها زاییده اشخاص هستند و بدون وجود انسان هیچ سازمانی وجود خارجی نخواهد داشت.
اگر مدیران میخواهند سازمانی را که در آن کار میکنند، بشناسند باید قادر به شناخت افراد سازمانها باشند.
اشخاص
به عنوان یک منبع، یکی از با ارزشترین سرمایههای یک سازمان هستند. اشخاص،
سازمانها را به وجود میآورند، مسیر آنها را مشخص و هدایت میکنند و به
آنها حیات دوباره میبخشند. اشخاص تصمیمهای سازمانی رااتخاذ میکنند، مشکلات
سازمان را حل کرده، به سؤالات آن پاسخ میدهند.
ظهور دیدگاهها در رفتار سازمانی
سه دیدگاه معاصر، که به طور روزافزون بر رفتار سازمانی اثر گذاردهاند، عبارتند از: نگرش سیستمی، نگرش اقتضایی و نگرش مراوده ای.
دیدگاه سیستم
تئوری
سیستم، یا تئوری سیستمها اولین بار در علوم طبیعی مطرح شد، سپس به دیگر
رشتهها مانند مدیریت نیز کشیده شد. یک سیستم، مجموعهای از عناصر وابسته به
یکدیگر است که به عنوان یک کل عمل می:ند. یک سیستم سازمانی چهار نوع ورودی
از محیط دریافت میکند: مواد،انسان، منابع مالی و اطلاعات. سازمان سپس
ورودی خود را ترکیب و تغییر شکل داده، آنها را دوباره به شکل کالا و خدمات،
سود، زیان، رفتار کارکنان و اطلاعات اضافی وارد محیط میکند. در نهایت
سیستم برحسب خروجیهای خودبازخور لازم را از محیط دریافت میکند.
دیدگاه اقتضایی
محققان
به این نتیجه رسیدند که پیچیدگیهای رفتار سازمانی و محیطهای سازمانی،
درعمل دستیابی به نتایج جهان شمول را غیرممکن ساخته است. آنها دریافتند که
اکثر موقعیتها و نتایج در سازمانها، اقتضایی است.
رشته رفتار سازمانی به تدریج از نگرش جهان شمول سالهای 1950 و اوایل سالهای 1960 به سوی یک نگرش اقتضایی تغییر جهت داده است.
دیدگاه مراودهای یا تعاملی
دیدگاه مراودهای
در
این دیدگاه، فرض بر این است که رفتار فرد حاصل مراوده مداوم و چند جهتی
ویژگیهای فرد و موقعیت میباشد. به عبارت دقیقتر، مکتب مراودهای سعی بر آن
دارد که چگونگی گزینش، تفسیر و تغییر موقعیتهای مختلف توسط اشخاص را تشریح
کند.
تلخیص از، کتاب رفتار سازمانی - گریگوری مورهد و ریکی گریفین
در حال پردازش...
تماس با ما