تا دانش: سال سرمایه گذاری برای تولید
 
مطالب
 
امیدواریم مطالب و محصولات ارزشمندی در اختیار شما عزیزان قرار داده باشیم.

search

موضوع و قلمرو جامعه شناسی کار

توضیحات کوتاه:

- کار وجه اشتراک و شرط لازم زندگی انسان در جامعه است. کلسن: کار استفاده از نیروهای مادی و معنوی در راه تولید ثروت یا ایجاد خدمات است. از دیدگاه اقتصاددانان لیبرال، ...

توضیحات:

- کار وجه اشتراک و شرط لازم زندگی انسان در جامعه است. کلسن: کار استفاده از نیروهای مادی و معنوی در راه تولید ثروت یا ایجاد خدمات است. از دیدگاه اقتصاددانان لیبرال، کار به طور عمده از طریق هدفها و فواید خود و ارزش محصولی که خلق می کند، مشخص می شود.‎هانری برگسن: کار انسانی خلق فایده است.
- ویژگی کار انسان قبل از هر چیز در ساختن و سازمان دادن به مبارزه با طبیعت در یک چارچوب اجتماعی نهفته است. متفکران از مدتها قبل تعریف کار را در رابطۀ پویای انسان و طبیعت جستجو کرده اند. فرانسیس بیکن، کار و پیشه را «انسان به اضافۀ طبیعت» تعریف کرده است.
- مارکس: کار مجموعه اعمالی است که انسان به کمک مغز، دست، ابزار و ماشینها برای استفاده علمی از ماده  روی آن انجام می دهد و این اعمال نیز متقابلا بر انسان اثر می گذارد و او را تغییر می دهد. فرآیند کار در محصول و در ارزش مصرف، پایان می پذیرد، برای مثال هر مادۀ طبیعی با تبدیل به مواد قابل مصرف، برای نیازهای انسان آماده می شود.
- اگرچه هر کاری هدفی دارد، با وجود این نمی توان کار را به خودی خود هدف دانست، چنانکه ماکس شلر نیز توجه زیادی به این امر کرده است، وی کار را به صورت مجرد «خنثی» و «کور» توصیف می کند. بدون توجه به صور واقعی کار بر حسب جوامع، فرهنگها و تمدنهای مختلف و بدون مشاهدۀ شیوۀ کار کسانی که آن را انجام می دهند، نباید کار را تعریف کرد. کار، تنها هنگامی جای عمل را می گیرد که گرایشهای عمیق شخصیت را ظاهر و به تحقق آن کمک کند. تلقی نسبی از کار، یعنی نگریستن به آن با دید جامعه شناختی یا مردم شناختی، وجوه چندگانه ای به کار می بخشد. اگر کار در وضعیت مناسب و درست انجام پذیرد تاثیرات مثبتی بر شخصیت فرد به جای می گذارد. کار به خصوص کاری که بر انتخاب آزاد مبتنی باشد و با استعدادهای افراد مطابقت داشته باشد، عامل روانشناختی مهمی در ساخت شخصیت، ایجاد رضایت دائمی و احساس خوشبختی فرد است. ملاحظات فروید در این مورد عمیق است. به نظر فروید کار در ارتقای انسان به سوی کمال انسانی تاثیر دارد. کار از نظر اجتماعی در شکفتگی و تحرک تمدنها و از نظر فردی، در تحقق شخصیت فرد و سرنوشت خاص او موثر است. اگر انتخاب کار ناصحیح و با فرد ناسازگار باشد، آثار مضری خواهد داشت. چنانچه کار برای فردی که آن را انجام می دهد «امری خارجی» تلقی شود، در معنای خاص کلمه، کاری «از خود بیگانه کننده» است. ساخت جامعه هرچه باشد، احساس استثمار در کارگر باعث ایجاد نارضایتی و حتی حالات شدید عصبی می شود که ممکن است به طغیان بینجامد. کار مبتنی بر از خود بیگانگی، به همۀ اشکال آن، ممکن است موجب انحطاط و فساد شخصیت شود.
- نخستین صورت کار جنبه فنی آن است. مدتها کار جز از این جنبه مورد ملاحظه قرار نمی گرفت و هنوز هم در برخی موارد و از طرف بعضی از افراد چنین است و با توجه به این جنبه، کار منحصرا وابسته به صلاحیت مهندسان و کارشناسان تولید است. در اینجا به مفهوم فنی «پست کار» می رسیم. مفهوم «پست کار» مستلزم سازگاریهای فیزیولوژیک و روانشناختی است که در صنعت بیش از پیش توجه محققان و کارگزاران را به خود جلب کرده است. دومین نظرگاه به کار پدیدۀ «خستگی» است که ممکن است مربوط به نحوۀ مسکن و رفت وآمد نیروی کار و یا به نحوۀ نظر کارگر به کارش مربوط باشد، به دیگر سخن «خستگی» در بعضی موقیتها و تا حدود بسیار زیاد پدیده ای اجتماعی است. سومین نظرگاه جنبه روانشناسی است. کارگر فقط یک موجود مادی نیست، بلکه واجد خصوصیات روانی و اخلاقی نیز هست. چهارمین نظرگاه، نظرگاه اجتماعی کار است. کار مدرن امروز، حتی بیش از کار در جوامعی که دارای محیط های فنی عقب افتاده هستند و کمتر از محیط طبیعی خود جدا شده اند، یک پدیده اجتماعی است.
- در کنار سازمان رسمی، گروههایی به صورت نامرئی و نیمه رسمی وجود دارند که آنها را «گروههای مجازی» می نامند. آنها گروههایی هستند که کارگران عضویت آن را در خارج از محیط کار پذیرفته و به علت داشتن اعتقادات و احساسات مشابه، به آن گروهها تعلق پیدا کرده اند. هرکجا چنین گروههایی وجود داشته باشد، بر وجهه نظر و بازده کار کارگر تاثیر می گذارد.
- افزایش نیاز و عدم انطباق آن با قدرت خرید افراد در کشورهایی مثل شوروی سابق، لهستان و نیز در جماعات کارگری فرانسه، انگلستان و آلمان سبب نارضایتی مردم شده است. زیرا با وجود افزایش قدرت خرید افراد، رضایت آنان نسبت به زمانی که دارای قدرت خرید کمتری بودند، کاهش می یابد. این ناهماهنگی بین وسایل اقتصادی و تحول نیازهای زندگی بر فعالیتهای کار تاثیر عمده ای باقی می گذارد، به طوری که در بعضی از کشورها نوعی دایره مسدود ایجاد می کند. در هر حال ساخت جامعه و میزان بازدهی آن هرچه باشد، «دوشغلی» بیشتر به دلیل عدم تعادل بین قدرت خرید و فشار احتیاجات متغیر – ناشی از محیط اجتماعی و فرهنگی – قابل توجیه است.
- نحوۀ دیگر برخورد با فعالیتهای کار این است که به تجزیه و تحلیل واکنشهای افرادی که به علل مختلف از کار محروم مانده اند، بپردازیم مانند از کار افتادگان، بیکاران و بازنشستگان.
- مایول و شاگردانش می گویند که انسان در مقام حیوان اجتماعی – که ویژگی اصلیش اشتغال به کار است نمی تواند ماهیت خود را نشان دهد و شخصیتش را شکوفا سازد، مگر در گروه کاری ای که فعالیت حرفه ای خود را در آن انجام می دهد، بنابراین فرد در خانواده یا در کشور و یا در گروههای معنوی و امثال آن نمی تواند به تنهایی ماهیت خود را تحقق بخشد. اگر «جامعۀ خوب» وجود دارد، چنین جامعه ای را باید در گروه کار جستجو کرد. فریدمان در سال 1947 با انتقاد از مایول نشان داد که نظریات وی بر اساس سلسله اصولی است که سعی دارد بین گروههای کوچک و جامعه کل مشابهتهایی برقرار کند، یعنی جامعۀ بزرگ با اتکا به سیاست مدیریت و سازمان عقلانی، بر اساس ویژگیهای گروههای کوچک سازمان یابد.
- فرد به صورتهای گوناگون، عنصر تقید و الزام را پیوسته در فعالیتهای کار احساس می کند و حتی هنگامی که این احساس با خود آگاهی همراه باشد، ممکن است با رضایت از کار همراه شود. لیکن اگر کار با فشار و اجبار همراه باشد احساس رضایت مدت زیادی نمی تواند برقرار بماند، مگر آنکه بین فرد و فعالیتهایش سازگاری به وجود آید و فرد را نسبت به کار متعهد سازد. پیشرفت مداوم تکنولوژی تولید، توسعۀ فوق العاده تعداد و ابعاد کارخانجات، اهمیت روزافزون صنعت در فعالیتهای اجتماعی، تحکیم و تقویت مجامع سندیکایی، برخورد و منازعه بین کارگران و کارفرمایان و بالاخره اهمیت یافتن کار به دنبال نظریه های تیلور (نظام عملی کار) جامعه شناسان را متوجه گروههایی ساخت که به مناسبت کار افراد انسانی به وجود می آیند. جامعه شناسی کار باید در سطح وسیع، به عنوان مطالعۀ جنبه های گوناگون گروههای انسانی که برای اجرای کاری گردهم جمع می شوند، مورد توجه قرارگیرد. هر گروه کار که دارای حداقل مشخصه های پایدار باشد (در قالب مفاهیم ساخت و سازمان) ممکن است موضوع بررسی جامعه شناسی کار قرار گیرد. جامعه شناسان مختلف که از لحاظ سن، نوع تحصیلات و محیط زندگی یکسان نبوده اند، از‎هانری فایل تا هربر سیمون، دربارۀ محتوا و اساس کار اداری نظر یکسانی دارند. فایل در این مورد می گوید: اداره کردن عبارت است از پیش بینی کردن، سازمان دادن، رهبری، تنسیق و کنترل کردن. هربر سیمون با تکمیل تعریف معمول، یعنی تعریفی که بر حسب آن اداره کردن هنری است که بر اساس آن امور به درستی انجام می شود، بر این نکته تاکید می کند که اداره کردن، مستلزم فرآیند اجرا است.
- «روابط صنعتی» در معنای رایج آن مجموع روابطی را در بر می گیرد که بین کارگر و کارفرما یا صاحب کار و مزدبگیر وجود دارد مانند روابط بین اتحادیه های مربوط به هر گروه، از مذاکرات و دعاوی گرفته تا بین مبادلۀ اطلاعات در داخل سازمان کار از یک سو و عملکرد صحیح سازمان و کیفیت «روابط انسانی» از سوی دیگر همبستگی برقرار است. خصوصیات هر سازمان به واسطۀ «شبکه وظایفی» که مستلزم انجام کارهای معینی است، روشن می شود و بنابراین، نوعی تقسیم کار را ایجاب می کند. منظور از سازمانهای دموکراتیک سازمانهایی است که حداقل فشار را بر اعضای خود وارد می سازد و حداکثر مشارکت آنها را جلب می کند. مسائلی مانند سازگاری متقابل بین اعضای سازمان، منافع انفرادی اعضایی که سازمان را بسیج می کنند، ماهیت قدرتی که آنها را به ادامۀ کار مشترک وادار سازد و همچنین میزان رضایتی که در آخر کار از آن سازمان حاصل می کنند در جامعه شناسی سازمانها و گروههای کار مطرح می شود. از تلاقی جامعه شناسی سازمانها و جامعه شناسی روابط انسانی، اخلاق گروهی شکل می گیرد، بنابراین، اخلاق را باید در روابط فرد با سازمان جستجو کرد.
- از نظر ویس، هر سازمان وسیع با چهار خصوصیت اصلی تعریف می شود: 1- شبکه ای از افراد که وظایفی را به عهده دارند.
2- دلبستگی و احساس مسئولیتی که افراد در قبال فعالیتهای عملی معین و در محیط محدود خود دارند. 3- هدفی که همه چیز، برای رسیدن به آن فراهم شده است. 4- نظام ثابت و هماهنگ روابط موجود بین وظایف مختلف، یعنی ساخت سازمان.
- براساس مشاهدات برخی از جامعه شناسان مانند فریدمان، بین دو مفهوم «ساخت» و «سازمان» تمایز کاملا مشخصی وجود دارد که مربوط به مقوله زمان است. به نظر فریدمان زمان در سازمان بیشتر از «ساخت» دخالت دارد. حقیقت روابط اعضای سازمان که همواره در حال جانشین شدن هستند، با فعالیتهای عملی سازمان و حتی با هدف سازمان، در یک دورنمای تاریخی قابل درک است. در مقابل، «ساخت» ثابت تر است، به طوری که هرگاه به صورت نظام روابط بین وظایف یا کارکردها تعریف می شود. با این همه از نظرگاه جامعه شناسی کار نمی توانیم نظر ریمون فرت را که معتقد است مفهوم ساخت اجتماعی ماورا و مافوق زمان است، قبول کنیم.
- گروههای سازمان یافته عبارتند از گروههای اجتماعی ثابتی که اعضای آنها بدون هیچ ابهامی شناخته می شوند. در روانشناسی اجتماعی، سازمان نظام فعالیتهای اشخاص که آگاهانه هماهنگ شده است و به عنوان یک سیستم اجتماعی که خود به خود شکل نظامی از پایگاهها و نقشهای اجتماعی پیدا کرده تعریف شده است. داشتن «پایگاه» برای هر عضوی از گروه کار مستلزم مبادلۀ احساسات و منافع در مراودات و تبعیت متقابل است، در حالی که «نقش»، اعتقاد و طرفداری و داوریهای او را که با وضع روانی وی همراه است، نشان می دهد. مسائل مربوط به رضایت و نارضایتی، وجهه نظرها، چگونگی درک نیازها با توجه به سطح زندگی دستمزد، واکنش در برابر تغییراتی که در فنون تولید یا ترکیب سازمانی حاصل می شود همگی می توانند از زاویۀ روابط انسانی مطالعه و به صورت مفیدی زیر همین عنوان طبقه بندی شوند.

تلخیص از، جامعه شناسی کار و شغل - دکتر غلامعباس توسلی
سایر اطلاعات:
کد مطلب: f2c8b
وضعیت مطلب: فعال
گروه اصلی: آموزشی     زیرگروه: کسب و کار

دفعات بازدید: 26     محبوبیت: 5   (کمترین=0 و بیشترین=5)    تعداد شرکت کننده در نظر سنجی مجبوبیت: 
تاریخ ثبت: 1402/5/15 ب.ظ 11:26:55


لینک صفحه ی مطلب: https://tadanesh.ir/t?c=f2c8b


هم گروهی ها
image
می توان قدرت را توانایی بالقوه یک نفر و یا یک گروه برای نفوذ در فرد یا گروه دیگر تعریف کرد. گستردگی قدرت بعضی عقیده دارند که کلیه رابطههای بین اشخاص تحت تأثیر قدرت ...


image
- امروزه که پدیده های کار مورد بررسی قرار می گیرند، ضرورتا جنبه های منفردی پیدا می کنند ولی نمی توان روشهای معمول را به این بهانه که در جای دیگر به کار رفته اند و با ...


image
- مطالعه وسایل و دستگاههایی که پست کار را تشکیل می دهند، «تکنولوژی» خوانده می شوند. موضوع تکنولوژی مطالعۀ ابزار و نحوۀ به کاربردن آن در برداشت یگانه و یکپارچه است، ...


image
- به نظر بسیاری از افراد کار جسمانی و خسته کننده قسمتی از بهایی است که ساکنان جوامع صنعتی ناچارند در ازای برخورداری از سطح بالای زندگی مادی بپردازند. بعلاوه گفته می ...


image
- رضایت از کار به دو دلیل اهمیت دارد: 1- تاثیر آن بر رفتار فرد در حین کار، 2- تاثیر آن بر روابط اجتماعی محیط کار. برای بررسی رضایت شغل، سنجشهای زیر ضروری است: 1- ارزیابی ...


image
- مشکلات صنایع در ایران: 1- کمبود نقدینگی در واحدهای کوچک صنعتی و نبودن بانکهای تخصصی صنایع کوچک برای پرداخت وام و اعتبار به آنها، 2- نبودن مراکز علمی و تخصصی کارآمد ...


image
- مک آیور: ما در جوامع زندگی می کنیم نه در دولت ها، ملت که جامعه ای بزرگ است با دولت یکی نیست. در دولت های ملی مرزهای دولت و ملت بر یکدیگر منطبق می شوند و به این ...


image
- ماکس وبر: صفت سیاسی، به معنای اموری است که لاجرم با روابط اقتدار در چارچوب آن چه که طبق تعریف کنونی ما یک سازمان سیاسی یا دولت نامیده می شود سروکار دارد.- ماکس ...


image
- تالکوت پارسونز سازمان را برحسب وظیفه یا هدف طبقه بندی کرد و با توجه به نقش سازمان و رابطه اش با جامعه، چهار نوع سازمان شامل سازمان تولیدی، سازمان سیاسی، سازمان ...


image
- نهادهای اجتماعی حکومت، مدرسه، اقتصاد، علم، هنر، جنگ و در ارتباط با این نهادها سازمان های حزبی، آموزشی، تولیدی، کار، نظامی و....عصر حاضر، همه با تحول گروه های ...