تا دانش: سال سرمایه گذاری برای تولید
 
مطالب
 
امیدواریم مطالب و محصولات ارزشمندی در اختیار شما عزیزان قرار داده باشیم.

search

اصلاح، سیاست اصولی امام علی (ع)

توضیحات کوتاه:

امام علی (ع) رسالت اصلی خود را اصلاح می دانست. دلیل این امر آن بود که او فردی پایبند به دین و سنت بود. افزون بر آن باید توجه داشت که امام اساسا توسط کسانی بر سر کار آورده ...

توضیحات:

امام علی (ع) رسالت اصلی خود را اصلاح می دانست. دلیل این امر آن بود که او فردی پایبند به دین و سنت بود. افزون بر آن باید توجه داشت که امام اساسا توسط کسانی بر سر کار آورده شده بود که خلیفه پیشین را به دلیل فساد به قتل رسانده بودند و امید آن داشتند که خلیفه جدید به اصلاح خرابی ها بپردازد. تناسب هدف این گروه با شخصیت امام یکی از دلایل اصلی رویکرد آنان به امام بود. سیاست خلفای پیشین توسعه فتوحات بود. این کار هم اسلام را گسترش می داد و طبعا پوئن مثبتی برای خلفا بود و هم جیب مردم را انباشته از درهم و دینار می کرد.
اکنون امام باید خرابی های این دوره را جبران کند. این کار بسیار دشوار بوده و او را رو در رو با بسیاری از اشراف و متنفذان می کرد. اقدامات اصلاحی امام دو قسمت بود. بخشی با زبان و اقدامات اجتماعی آرام. اما بخش دیگر آن از طریق جنگ بود آن هم با کسانی که حاضر به رعایت حقوق حاکم مشروع جامعه نشده و سر به عصیان برداشته بودند.
یکی از مشکلات اخلاقی جامعه که امام را سخت به خود مشغول داشته بود دنیا گرایی، رفاه طلبی و فزون خواهی اعراب فاتح بود. این امر چنان آنان را از خود بی خود کرده بود که می توان گفت جنگ جمل محصول آن بود که امام حاضر نشد سهم طلحه و زبیر را از بیت المال بیش از دیگران بدهد. در چنین شرایطی امام مصمم شد تا در طی خطبه های خود در این باره به تفصیل سخن گفته و مردم را از دنیا گرایی پرهیز دهد.
به همین قیاس او طی نامه هایی به عمال خویش آنان را از نشستن سر سفره های رنگین که در دوره عثمان بسیار طبیعی شده بود نهی می کرد. اگر کلمات امام درباره مذمت دنیا یک جا فراهم آید، کتابی مفصل خواهد شد. نهج البلاغه مملو از این قبیل کلمات بوده و این حجم گسترده نشان می دهد که امام در این باره اصرار خاصی داشته است. ارائه الگوی نمونه انسان با تقوی را در خطبه معروف به خطبه همام می بینیم. در برخی از خطبه ها امام به صراحت مردم مخاطب خود را به دلیل دنیا طلبی سرزنش می کند: «یاد مرگ از دل های شما رفته است و آرزوهای فریبنده جای آن را گرفته. دنیا بیش از آخرت مالکتان گردیده و این جهان آن جهان را از یادتان برده. امام تبیین دین را در رأس اقدامات اصلاحی خود قرار داده و کوشید تا با مطرح کردن سنت پیامبر (ص) و احیای اصول و فروع فراموش شده دین جامعه را به سمت اصلاح هدایت کند.
آن حضرت در شرح فعالیت های خود برای اصلاح جامعه می فرماید: «الم اعمل فیکم بالثقل الاکبر و اترک فیکم الثقل الاصغر ورکزت فیکم رایه الایمان و وقفتکم علی حدود الحلال و الحرام و البستکم العافیه من عدلی و فرشتکم المعروف من قولی و فعلی و اریتکم کرائم الاخلاق من نفسی»؛ «آیا حکم قرآن را در میان شما جاری نداشتم و دو فرزندم را -که پس از من چراغ راه دینند- و خاندان پیامبر را که گوهران گزینند برای شما نگذاشتم. رایت ایمان را میان شما بر جا کردم و مرزهای حلال و حرام را برایتان جدا.
از عدل خود لباس عافیت بر تنتان کردم و با گفتار و کردار خویش معروف را میان شما گستردم و با خوی خود نشان دادم که اخلاق گزیده چیست. امام در سخنان خود به طور موکد اشاره به عمل به کتاب خدا و سنت رسول دارد. این وفاداری امام به سنت رسول خدا (ص) نکته مهمی در سیاست های اصلاحی آن حضرت است. در اصل او تخطی از سنت را یکی از علایم آشکار انحراف بلکه منشأ انحرافات می داند. زمانی که در همان روزهای نخست طلحه و زبیر از عدم مشورت امام شکایت کردند حضرت فرمود: «به خدا که مرا به خلافت رغبتی و به حکومت حاجتی نبود لیکن شما مرا به آن وا داشتید و آن وظیفه را به عهده ام گذاشتید چون کار حکومت به من رسید به کتاب خدا و آنچه برای ما مقرر نموده و ما را به حکم کردن بدان امر فرموده نگریستم و از آن پیروی کردم و به سنتی که رسول خدا (ص) نهاده است و بر پی آن رفتم. نیازی نداشتم تا در این باره از شما و جز شما نظر خواهم.»
امام در درگیری خود با عثمان درباره محرم شدن به عمره در ایام حج و یا محرم شدن به عمره و حج با هم درباره رعایت سنت رسول خدا (ص) فرمود: «ما کنت لادع سنه رسول الله (ص) لا حد من الناس»؛ «من به خاطر هیچ کس سنت آن حضرت را رها نمی کنم. احیای سیره پیامبر (ص) برای سیاست های اصلاحی امام بسیار مهم بود. اصحاب خالص امام نیز این حقیقت را درک می کردند. عمار درباره اقدامات سازنده امام می گفت: «لو ان علیا لم یعمل عملا و لم یصنع شیئا الا انه احیا التکبیرتین عند السجود لکان قد اصاب بذلک فضلا عظیما»؛ «اگر علی هیچ کاری جز زنده کردن دو تکبیر در وقت بلند کردن سر از سجده نکرده باشد به خاطر همین کار به فضل بزرگی دست یافته است.»
امام در برابر سیاست عدم کتابت حدیث از سوی عمر و عثمان بر فراز منبر اعلام فرمود: «کسانی که مایل هستند تا علم را بنویسند کاغذ و قلمی فراهم آورند.» حارث اعور وسایل نوشتن را فراهم کرد و آنچه را حضرت نقل می کرد می نوشت. بعد از آن حضرت امام حسن (ع) نیز به فرزندانش توصیه می فرمود تا حدیث پیامبر (ص) را بنویسند. امام در یکی از نخستین خطبه هایش فرمود: «و انی حاملکم علی منهج نبیکم (ص)»؛ «من سنت پیامبر اکرم (ص) را در میان شما پیاده خواهم کرد.» یکی از دلایلی که سبب شده تا توصیف شخصیت و اخلاق رسول خدا (ص) بیش از همه اصحاب از زبان امام علی (ع) در متون تاریخی باشد همین است که امام بیش از همه پیرو منش و روش آن حضرت بود. به همین دلیل از آغاز تمامی حرکات پیامبر (ص) را به ذهن خود سپرده و بعدها با شیواترین کلمات به توصیف شخصیت آن حضرت پرداخت. به طور کلی امام علی (ع) از مفهوم بدعت پرهیز جدی داشته و از جمله می فرماید همراه پیدایش هر بدعتی سنتی از میان خواهد رفت. امام دو نکته را به عنوان وصیت خود مطرح می کند یکی شرک نورزیدن به خدا و دیگری ضایع نکردن سنت پیامبر (ص).
آن حضرت منافقان را کسانی می داند که در دریای فتنه غور کرده بدعت ها را به کار گرفته و سنت ها را کنار گذاشته اند. اولیای خدا را نیز کسانی می داند که:«یحیون سنن الله و سنن رسوله»؛ «سنت های خدا و رسول را احیا می کنند.» امام مردم را دو دسته می داند: «متبع شرعه و مبتدع بدعه» این جملات و نظایر آنها در نهج البلاغه ذهنیت قوی امام را در زمینه پیروی از سنت و پرهیز از بدعت نشان می دهد. امام در امر دین به هیچ صورتی حاضر به مداهنه نبود و خود می فرمود: «و الله لا ادهنت فی دینی»؛ «به خدا سوگند من هرگز در کار دینم مداهنه نکردم.» یکبار شخصی از بنی اسد را برای حد نزد امام آوردند. بنی اسد از امام خواستند تا از اجرای حد صرف نظر کند. آن حضرت فرمود: «شما از من چیزی را که در اختیار من باشد نخواهید خواست جز آن که به شما خواهم داد.»
آنان راضی بیرون آمدند. امام حد را بر آن شخص جاری کرد و فرمود: این کار از آن خدا بوده و در اختیار من نبود که آن را به شما دهم. امام درباره نقش خود در هدایت امت فرمود: ای مردم! من اندرزهایی را که پیامبران به امت هایشان دادند بر شما راندم و آنچه را اوصیا به پس از خود رساندند رساندم شما را با تازیانه -موعظت- ادب کردم نپذیرفتید و با -سخنانی- که از نافرمانی تان باز دارد خواندم فراهم نگشتید. همانا من میان شما همانند چراغم در تاریکی؛ آن که به تاریکی پای گذارد از آن چراغ روشنی جوید و سود بردارد.
به هر روی امام آن چنان در اجرای دقیق سنت رسول خدا (ص) اصرار داشت که حتی می کوشید تا تمامی حرکات و سکناتش شبیه پیامبر (ص) باشد وقتی به امام اعتراض شد که چرا در مسجد به مردم غذای خوب می دهد اما خود در خانه نان با سبوس می خورد امام با گریه پاسخ داد: به خدا سوگند هرگز ندیدم در خانه پیامبر (ص) نان بدون سبوس باشد. معنای این سخن آن بود که امام می کوشید غذایش نیز همان غذایی باشد که رسول خدا (ص) داشته است.

منابع
رسول جعفریان- تاریخ خلفا- صفحه 240_255
نهج البلاغه
سایر اطلاعات:
کد مطلب: j1826
وضعیت مطلب: فعال
گروه اصلی: آموزشی     زیرگروه: عمومی

دفعات بازدید: 4     محبوبیت: 4   (کمترین=0 و بیشترین=5)    تعداد شرکت کننده در نظر سنجی مجبوبیت: 
تاریخ ثبت: 1401/10/13 ب.ظ 6:48:30


لینک صفحه ی مطلب: https://tadanesh.ir/t?c=j1826


هم گروهی ها
image
پیامبر اکرم (ص) در باب قرآن فرمود: «القرآن یجری کما یجری الشمس و القمر؛ قرآن جریان دارد همانطور که خورشید و ماه جریان دارند». یعنی همانگونه که ماه و خورشید در یک جا ...


image
مراد از امامت، پیشوایی دین و دنیای مردم است و شخص پیشوا، امام نامیده می شود. شیعه معتقد است که پس از درگذشت پیامبر، (باید) از جانب خدای متعال، امامی برای مردم تعیین ...


image
از کارهای بسیار نیک و اعمال پسندیده که حضرت حق و انبیاء و امامان نسبت به آن اصرار ورزیده اند صله رحم است. اسلام نسبت به صله رحم و کمک و حمایت و محبت نسبت به خویشاوندان ...


image
"اصلاح" تب بشر متجدد امروزه همواره صحبت از اصلاحات می شود و الحق انسان باید بکوشد تا نقایص جامعه و محیط خود را اصلاح کند. لکن اصلاح جامعه فقط هنگامی امکان پذیر است که ...


image
انسان در صورتی می تواند به کمالات نوعی خود برسد و در زندگی سعادتمند شود که با سایر افراد تشکیل اجتماع دهد و در انجام اعمال حیاتی که انواع و اقسام بسیاری دارد و یک فرد ...


image
باور به معاد ریشه واقع بینی دین آسمانی بیان می کند: انسان طبیعی «بی آلایش خرافات و هوس بازی ها» به شعور فطری خود، معاد را اثبات می کند و در نتیجه خودش را دارای یک حیات ...


image
از روزی که نوع بشر در این کره نمودار شده و در حالت دسته جمعی زیسته، هم در پیدایش طبیعی و هم در برپاداشتن زندگی اجتماعی خود نیازمند جنس زن بوده و هرگز مرد در حیات و بقای ...


image
قبل از آنکه خورشید اسلام از افق نیلگون این جهان سرزند و با فروغ درخشان خود جهان و جهانیان را روشنایی دهد، دنیا به دو دسته متمایز تقسیم شده بود: زن در جوامع متمدن قبل ...


image
با توجه به آیات و روایات و سیره معصومین (ع) به دست می آید که حسن خلق از نظر آیین مقدس اسلام ارزش ذاتی دارد، چه در برخورد با مؤمن باشد و چه در برخورد با کافر. حتی در مورد ...


image
بسیاری می پرسند اگر ساحران می توانند، اعمال خارق العاده ای شبیه معجزه انجام دهند، چگونه می توان میان کارهای آنها و اعجاز، تفاوت گذاشت؟ و چگونه سحر با معجزه پهلو ...